Eit seniortun på Fatland, med generasjonsbustader i same feltet. Der besteforeldre (les: barnevakter) bur berre eit par hundre meter unna barneborna med foreldre. I eit bustadfelt som er tilrettelagt fullt og heilt med såkalla universell utforming, både inne og ute, for såvel ungane som for dei aller eldste.
Høyrest ikkje det ut som ei heilt ideell løysing? Nedanfor finn du nokre luftige tankar omkring dette.
FUNKSJONELLE BUSTADER
Bildet viser to seniorbustader under oppføring i 2011 i FATLAND BUSTADFELT. Desse har seinare vist seg å fungera framifrå for seniorar, heilt opp til nitti år.
Rett nok er det eit loft oppå carporten, men dette er berre eit ekstra lager, som ikkje treng brukast som anna enn ein plass å stuva bort ting som ikkje er i bruk.
05.02.2024
Tur-orientering er ein populær aktivitet på Fatland, kanskje spesielt for seniorar.
KVIFOR SENIORTUN PÅ LANDSBYGDA?
Jammen, seier du kanskje, er det ikkje slik at seniorane alltid flyttar inn til sentrum, dei vil ikkje vera på landsbygda når dei blir skrale til beins?
Vel, for ein del av dei er det slik at dei gjerne vil bu i sentrum. Men me veit at for veldig mange er det meir slik at dei flyttar ut av dei store gamle husa sine, som har trapper og store arbeidskrevjande hagar, fordi dei vil heller ha noko som er mindre og meir lettstelt, der alt er på eitt golv.
Og desse nye leilighetene finst det ikkje så mange av ute på bygda, det er i sentrum dei dukkar opp, nærast som paddehattar. Der er utvalet mykje større, og difor hamnar seniorane lett der.
Men me veit òg at mange av dei søkjer aktivitet også når dei blir pensjonistar. Somme ønskjer seg høve til å gå turar i skog og mark, rett utanfor stovedøra.
Andre vil helst vera i lag med andre likesinna i aktivitetar der dei får vera litt kreative. Desse har gjerne meir lyst til å bu utanfor sentrum.
I sentrum har mange seniorar ofte lett for å samlast på konditori, noko som er usunt både for kropp og sjel.
07.02.2024
PRAKTISK OG LETTVINT PLASSERING
Men dei vil likevel gjerne ha det lettvint, dei som søkjer til landsbygda òg. Ikkje langt frå sentrum, berre slik passeleg. Det må vera enkelt å handla varer, å besøkja venner og familie, og ikkje minst å gå til lege, tannlege, frisør, fysioterapeut, massør, og sånt. Og ikkje minst, å delta i andre større fellesskap og foreiningar.
Fatland ligg ideelt til i så måte, berre 2 minutt frå Sydnes ferjekai, 10 minutt frå lokalsenteret Sæbøvik, og 15 minutt frå regionsenteret Husnes.
Om morgonen går det faktisk snøggbåt frå Sydnes til Fjelberg, Skånevik, Sunde og Leirvik, med retur om ettermiddagen. Dessutan tur/retur Fjelberg ein gong midt på dagen. Frå Leirvik kjem du deg lett rundt i heile verda.
Det går ikkje så ofte buss forbi Fatland i dag, men seniorar driv utstrekt kompiskjøring med kvarandre. Og det kan greitt setjast inn minibuss, til dømes ein dag eller to i veka, til handling, kafébesøk, helsesenter og andre gjeremål.
Likevel, for at det skal vera interessant for seniorar å flytta til Fatland, må det vera mange nok som gjer det same. På den nedre flataste delen av FATLAND BUSTADFELT kan det lagast rundt 25 seniorbustader. Det er mange nok til at det kan bli eit heilt lite samfunn av og for seniorar.
Pluss dei to generasjonane i familien, som er yngre enn seniorane. Øvre/austre delen av feltet passar godt for dei.
07.02.2024
Lettvint på alle måtar. Seniorbustadene innover på venstre sida av den oversiktlege vegen, som har 50-sone. Lengst borte i den synlege delen ligg Fatland aktivitetshus, på høgre sida av vegen. Går du knappe hundre meter til, finn du grendahuset på venstre sida av vegen.
Grunnarbeidet på ein av dei bustadene som reiser seg på bildet øvst på denne sida.
ALT PÅ EITT GOLV
Dette er eit ufråvikeleg krav når det gjeld seniorbustader. Beinbrot og det som verre er kan vera alternativet.
FATLAND BUSTADFELT er regulert som eit felt med universell utforming, altså at det høver også for dei med som er fysisk funksjonshemma.
Dette kravet gjeld ikkje berre innearealet, men også utearealet i den utstrekning det er råd å ta slike omsyn.
05.02.2024
EIT VENNETUN
Frå tid til anna kan ein lesa eller høyra om venner som planlegg pensjonisttilveret og alderdommen, og som gjerne vil flytta til det dei kallar eit "vennetun". Dei er kanskje to-tre par som alltid har gjort noko i lag, det vere seg reiser, hobbyar, grillkveldar, strikkedagar, eller anna.
Det dei faktisk etterlyser er eit slikt landleg seniortun, der dei framleis kan halda saman, bu nærare kvarandre, og halda fram med same aktivitetane som før. Etter kvart som nokre av dei blir skrøpelegare, blir dei tekne hand om av dei andre i venneflokken.
Dette vil redusera monaleg behovet for kommunale tenester, som heimehjelp, transport og anna. Seniorar er ein ressurs, og ingen ting er betre enn at friske seniorar hjelper dei som er mindre friske.
Faksimilen ved sida her, frå magasinet 'Aftenposten Innsikt', fortel om tilstandar som me heldigvis ikkje er i nærleiken av her i Kvinnherad. Men det fortel også om den desperasjon som mange eldre kjenner på dersom dei ikkje er med i eit fellesskap. Eit fellesskap der seniorar og eldre tek vare på kvarandre.
Slike kjensler hos seniorar og eldre finst nemleg også i Kvinnherad.
07.10.2023
Denne flotte tomta, med den gamle nydelege løemuren i bakkant (180 m2), er avsett til framtidig barnehage. Men ho kan heller brukast til eit bygg for sosiale aktivitetar og tenester for både unge og eldre. Den store grøne flata kan bli eit koseleg hage- og aktivitetsområde.
FELLESFUNKSJONAR
Skal det bli eit fullkomme fellesskap i eit seniortun, er det ikkje nok med fine tilpassa bustader. Det må òg vera andre bygg og installasjonar som legg til rette for at ein kan skapa og vedlikehalda eit større sosialt fellesskap.
Det er naturleg å tenkja seg eit servicebygg, på den felles samlingsplassen i feltet. Her skal det vera ein kombinert pub/kafé/minibutikk, der ein kan slå seg ned og prata, og der ein kan kjøpa dei mest nødvendige kiosk- og daglegvarer.
Det bør dessutan finnast hobbyrom, trimrom, og andre rom der mange kan dela interessene sine med dei andre. Gjerne med plass til utstilling og sal av eigenproduserte varer. Eit samarbeid med FATLAND AKTIVITETSHUS, som ligg berre hundre meter unna, må vurderast. Les om aktivitetshuset i eige punkt i menyen øvst på sida.
Det bør òg i fellesbygget vera eit kombinert servicerom for helse/frisør/fotterapeut/fysioterapeut/massør, you name it. Kvar av desse kan til dømes vera der éin dag i veka. Velvære er viktig i alle aldersklassar, men kanskje spesielt når ein blir eldre.
Og eit eige rom for heimehjelpa. Som har sine saker på fast plass, der det er lettvint å trilla seg vidare mellom seniorbustadene. Det er ikkje sikkert at det er den kommunale heimehjelpa me snakkar om, sidan dei får lite ressursar til sånt framover. Kanskje det kan vera eit privat opplegg?
Før tenkte me gjerne feltet f_L1 som stad for fellesbygg. I i dag er det lite plass att der, så det vil vera mykje betre å omdisponera barnehagetomta BHG1 til eit slikt føremål (sjå bildet, der ein kan byggja oppå den fantastisk flotte løemuren som står att).
07.02.2024
AKTIVITETAR FOR SENIORAR
Som sagt ovanfor, så er det kanskje friluftsliv som er viktigaste grunnen for at mange seniorar ønskjer seg ein stad litt utanfor det travlaste sentrum. Og i så måte kan ikkje tilhøva liggja betre til rette enn på Fatland.
Under menypunktet FATLANDSKOGEN finn du eit eldorado av friluftsalternativ, bokstaveleg talt vegg i vegg med bustadfeltet. Her er alternativ for den sprekaste av dei spreke, og for rullestolbrukaren, og for alle variantar mellom desse. Ikkje berre kan dei bruka desse tilboda, dei kan òg få vera med å vidareutvikla dei.
Under menypunktet AKTIVITETSHUSET er det óg alternative aktivitetar for alle. Både dei energisk skapande, og for dei som ikkje orkar gjera noko som helst. Men som gjerne vil vera del av eit uforpliktande fellesskap.
Menypunktet VELFOREININGA er naturlegvis noko som angår alle, med sine tilbod om dugnad for dei som kjenner for å vera litt aktive. Eller å delta på julegrantenning, jonsokfeiring, grillkveld, og andre tilstellingar, for dei som berre er ute etter sosialt samkven med venner og kjende.
GRENDALAGET finn du også i menyen. Og AKTIVITETAR.
Så det skulle vera nok å ta seg til på Fatland. Og finn du ikkje på noko anna å gjera, så tek du deg kanskje ein liten tur ned på kaien eller inn til Fatlandsvatnet og fiskar litt.
07.10.2023
ER BEHOVET FOR EIT SENIORTUN DER?
I Kvinnherad har det dei seinaste åra vore mange nok familiebustader på marknaden, men behovet for seniorbustader har vore stort lenge.
I boka "Frå heim til heim" har Kristian Hus intervjua personar som på mange måtar har eit forhold til eldre og eldreomsorg. Dei skildrar behovet for eit eigna bumiljø som enormt.
Dessutan har fleire og fleire av fagpersonane i kommunen komme til den konklusjonen at kommunen åleine vil ikkje makta jobben med eldreomsorg, institusjonsplassar og pleie i framtida, dei treng hjelp frå private.
Ingen ting er derfor meir naturleg enn at funksjonsfriske seniorar gjer "dugnad", ved å bidra til det sosiale fellesskapet. Det kan eit seniortun leggja maksimalt til rette for.
Det har nå komme på plass eit seniortun i Husnes sentrum, og det er bra. Men det vart veldig fort fullt, og per i dag er det berre éin ledig bustad der, så behovet er framleis stort.
Dessutan seier prognosane at talet på innbyggjarar over 80 år vil dobla seg dei neste 15-20 åra. Kommunen legg opp til at desse skal i hovudsak bu heime, for kommunen har ikkje kapasitet til å ta seg av dei. Det er altså opp til andre enn kommunen å byggja desse heimane, som må vera slik utforma at dei eldre klarar seg bra sjølv.
07.02.2024
AKTIVITET - ELLER RO OG FRED?
Du tenkjer kanskje at ikkje alle er ute etter aktivitet i alderdommen, men at somme søkjer eit roleg, stille, og avslappande tilvære. Ikkje mange stader finn du ei rolegare bygd enn Fatland, så sjølv om me ovanfor fokuserer på aktivitetar, er det eit stillferdig miljø her.
Ei støymåling for bustadfeltet for nokre år sidan slo fast at, sjølv om feltet ligg langs hovudvegen, er det ikkje behov for eit einaste støyreduserande tiltak her. Dette skuldast dels 50-sone, dels flat veg, og dels liten trafikk.
Kombinasjonen av ein roleg stad og gode aktivitetstilbod, er perfekt. For sjølv dei mest aktive blir rolegare etter kvart som alderdommen gjer sitt. Då er det godt å slappa av i sin eigen hage. Og kanskje bli trilla litt rundt i rullestol av og til, på dei flotte stiane våre i Fatlandskogen.
Heilt til slutt vil me leggja til at det er førsteklasses hagejord på Fatland. Det er vårt ønskje at utbyggjaren vil bruka denne gode matjorda til å laga koselege hagemiljø i seniortunet. Slik me sjølve prøver å laga det til på GULLHAUG (sjå menypunktet FATLANDSKOGEN øvst på sida).
07.02.2024
Denne stolen er laga på Fatland, og han står i ein hage på Fatland.